Stanisławia

Treść

Historia Stanisławia

Pierwsza wzmianka o wsi Stanisław Dolny pochodzi z 1329 roku.
Mieszczanin krakowski Piotr Jascon, za zgodą księcia oświęcimskiego Jana Scholastyka, lokował wówczas tę wieś na prawie niemieckim i został jej sołtysem.
Do połowy XV wieku była to jedna wieś, ale należąca w częściach do kilku właścicieli. Aż do 1441 roku brak jakiejkolwiek o niej wiadomości.
W 1441 roku nastąpił trwały podział Stanisławia Dolnego na dwie części: królewską (dolną) i prywatną (górną). W tym bowiem roku żupnik krakowski Mikołaj Serafin, na zlecenie króla Władysława Warneńczyka do posiadanych już wcześniej wsi przynależących do zamku Barwałd dołączył zakupioną od nieznanego właściciela połowę Stanisławia Dolnego dotąd leżącego na terenie księstwa oświęcimskiego, a tym samym włączył go w skład państwa polskiego.
W 1464 roku król Kazimierz Jagiellończyk wykupił ostatecznie dobra zamku Barwałd i, już jako królewszczyznę, w 1474 roku przekazał w dzierżawę Piotrowi Komorowskiemu z Komorowa herbu Korczak, który jako pierwszy zaczął tytułować się starostą niegrodowym barwałdzkim. Odtąd aż do XIX wieku Stanisław dzielił historię starostwa niegrodowego barwałdzkiego.
W 1480 roku starostwo przejął syn Piotra Jan, a potem kolejno jego potomkowie. Starostwem zarządzało do XIX wieku kolejno 15 starostów, z których wyróżniała się Waleria Branicka, która mądrze i sprawiedliwie gospodarowała, dbając by poddanym nie działa się żadna krzywda. Ostatnim, piętnastym starostą barwałdzkim był jej syn Franciszek Ksawery Branicki.
Po pierwszym rozbiorze Polskim w 1772 roku zaborczy rząd austryjacki przejął dobra królewskie i sprzedał starostwo Branieckiemu jako osobie prywatnej. Hetman Korony Franciszek Ksawery Braniecki był przyjacielem króla Stanisława Augusta Poniatowskiego, ożenił się z córką carycy rosyjskiej Katarzyny II, związał się z targowiczanami i w istotny sposób przyczynił się do drugiego rozbioru Polski w 1793 roku. Później opuścił Polskę.
W 1781 roku sprzedał on byłe starostwo burgrabiemu krakowskiemu Janowi Biberstein Starowieyskiemu. Ten był bardzo chciwy, odbierał chłopom grunty, wymyślał powinności pańszczyźniane, fałszował stare dokumenty własności. Na początku XIX roku dobra te rozsprzedał.